Duvak Geleneği

Duvak Geleneği

Duvak terimi tuğ ve ak kelimelerinden meydana gelir. Küçük tuğ,yüz örtüsü anlamına gelir.Duvak gelin alayında gelinin yüzünü bürüyen örten örtü olup, Türk dillerinde “tubak” veya “tumak”, “kürk”, “kalpak” şeklinde söylenir.

Tarama sözlüğüne göre bu kelime değişik yörelere göre ayrı adlar alır.Duvak geleneğindeki “duvak” teriminin söyleyişindeki bu çeşitlilik, törene adını veren “gelin başı”nın yapılışında da görülmektedir. Nitekim bugün Türk düğünlerinde gerdeğin ertesi günü sabahtan itibaren başlayan ve düğünün en son aşamasını teşkil eden “Duvak geleneği”ni ifader.

Şekli ve söyleyişi ne olursa olsun, düğünün son uygulamalarından biri olan bu gelenek çiftlerin karı-koca olması, gelinin bâkireliğini ispat etmesi halinde tertip edilen bir törendir.Gerdek sabahı kadınların gelinin yatağını toplayıp çarşafta gördüğü değişikliklere bakarak verdikleri kararla düzenlenen bu törende eşlerin birbirleriyle birleşmelerinden ziyade “genç kızın namusunu, şeref ve haysiyetini koruyarak gelin olması” fikri daha çok ön planda yer almaktadır.

Aslında Duvak geleneği nde“duvak” nikahtan önce gelinin beline bağlanan “gelin kuşağı”ile de aynı anlama gelmektedir. Zira kızın babası, dayısı, ağabeyi “duvak”ı örterlerken bir anlamda kız üzerindeki velayet haklarını da damada teslim etmiş sayılırlar. “Duvak” eski Türklerde “duvak”, kırmızı idi. Hatta gelinlik ile damadın kaftanı da kırmızı kumaştan yapılırdı.

Nitekim bugün Anadolu’nun ve Trakya’nın bazı kesimlerinde kırmızı gelinlik giymiş hanımlar olduğu kına örtülerinin kırmızıdan yapıldığı göz önüne alınırsa, “Türk’ün gözü aldadır” atasözünün asıl anlamı anlaşılmış olur. Ancak İslamiyet’le birlikte duvak genç kızlığın, bekâretin sembolü sayılmış; hatta bâkire olmayan bayanların duvak takmaları ayıp bile sayılmıştır. Günümüzde ikinci kez evlenen kadınların “gelinbaşı” olarak tülden örtü yerine az süslü bir başlık ya da çiçek takmalarının sebebi budur.

Ayrıca düğünden sonra, gelin ve damat evlerine çekildiklerinde damadın duvağı açmak için geline bedel olarak “yüz görümlüğü” adında bir hediye vermesi gerekiyor. Bir yüzük, bilezik veya da içinden ne gelirse… Önemli olan gelinin bu hediyeyi beğenmesi. Eskisi kadar çok gerçekleştirilen bir adet olmasa da duvak açma adeti hala bazı yörelerde yapılmaya devam ediyor.